---

1. Say tàu xe là gì?

Say tàu xe, hay còn gọi là say sóng, là một dạng rối loạn xảy ra khi có sự bất đồng giữa tín hiệu mà mắt bạn nhìn thấy và tín hiệu mà tai trong (cơ quan giữ thăng bằng) cảm nhận được.

Ví dụ, khi bạn ngồi trên xe ô tô, mắt bạn nhìn thấy không gian bên trong xe tĩnh lặng, nhưng tai trong lại cảm nhận được sự chuyển động của xe. Sự mâu thuẫn này khiến não bộ bị "lẫn lộn", gây ra các triệu chứng như buồn nôn, chóng mặt, nôn mửa, toát mồ hôi lạnh, mệt mỏi...

2. Nguyên nhân gây say tàu xe

Như đã đề cập, nguyên nhân chính gây say tàu xe là do sự "xung đột" thông tin giữa thị giác và hệ thống tiền đình. Tuy nhiên, có một số yếu tố làm tăng nguy cơ say xe, bao gồm:

• Yếu tố di truyền: Nghiên cứu cho thấy say xe có thể di truyền trong gia đình.
• Độ tuổi: Trẻ em từ 2-12 tuổi dễ bị say xe hơn do hệ thống tiền đình chưa phát triển hoàn thiện.
• Giới tính: Phụ nữ, đặc biệt là phụ nữ mang thai, có nguy cơ say xe cao hơn nam giới.
• Các yếu tố khác: Mùi xăng xe, khói thuốc, không gian bí bách, đọc sách khi đi xe... cũng có thể kích hoạt hoặc làm nặng thêm triệu chứng say xe.

3. Các loại thuốc chống say xe phổ biến

Say tàu xe uống gì? Hiện nay trên thị trường có nhiều loại thuốc chống say xe với cơ chế tác động khác nhau. Dưới đây là một số loại thuốc phổ biến được phân loại theo thành phần chính:

2.1. Thuốc kháng histamin

Thuốc kháng histamin hoạt động bằng cách ức chế hoạt động của histamin - một chất tự nhiên trong cơ thể góp phần gây ra triệu chứng say xe. Ưu điểm của nhóm thuốc này là ít tác dụng phụ, an toàn cho hầu hết mọi người.

2.1.1. Dimenhydrinate

Dimenhydrinate là một trong những loại thuốc chống say xe phổ biến nhất, có tác dụng ngăn ngừa buồn nôn, nôn và chóng mặt. Thuốc có dạng viên nén, viên nang và siro, thường được uống 30-60 phút trước khi khởi hành.

• Liều dùng: Người lớn và trẻ em trên 12 tuổi: 50-100mg, mỗi 4-6 giờ khi cần thiết. Trẻ em dưới 12 tuổi: cần tham khảo ý kiến bác sĩ.
• Tác dụng phụ: Có thể gây buồn ngủ, khô miệng, táo bón.
• Lưu ý: Không sử dụng cho người lái xe, vận hành máy móc. Thận trọng khi sử dụng cho người cao tuổi, người có bệnh tim mạch, glaucoma...

2.1.2. Meclizine

Meclizine cũng là một loại thuốc kháng histamin hiệu quả trong việc phòng ngừa và điều trị say tàu xe. So với Dimenhydrinate, Meclizine có tác dụng kéo dài hơn (khoảng 24 giờ) và ít gây buồn ngủ hơn.

• Liều dùng: Người lớn: 25-50mg, uống 1 giờ trước khi khởi hành.
• Tác dụng phụ: Có thể gây khô miệng, mờ mắt.
• Lưu ý: Tương tự như Dimenhydrinate, Meclizine cũng không nên sử dụng cho người lái xe, vận hành máy móc.

2.2. Thuốc kháng cholinergic

Thuốc kháng cholinergic, điển hình là Scopolamine, hoạt động bằng cách ức chế acetylcholine - một chất dẫn truyền thần kinh có liên quan đến buồn nôn và nôn. Scopolamine thường được sử dụng dưới dạng miếng dán, dán sau tai khoảng 4 giờ trước khi khởi hành.

• Ưu điểm: Tác dụng kéo dài (lên đến 72 giờ), ít gây buồn ngủ.
• Nhược điểm: Có thể gây khô miệng, mờ mắt, táo bón, bí tiểu...
• Lưu ý: Không sử dụng cho trẻ em, phụ nữ mang thai, người có bệnh glaucoma, phì đại tuyến tiền liệt...

2.3. Thuốc chống nôn

Nhóm thuốc này, bao gồm Metoclopramide và Domperidone, tác động trực tiếp lên trung tâm nôn ở não, giúp giảm cảm giác buồn nôn và nôn. Tuy nhiên, chúng thường được sử dụng kết hợp với các loại thuốc chống say xe khác để tăng hiệu quả.

3. Cách sử dụng thuốc chống say xe hiệu quả

Để thuốc chữa say xe phát huy tác dụng tối đa, bạn cần lưu ý những điều sau:

3.1. Lựa chọn thuốc phù hợp

Việc lựa chọn thuốc chống nôn say tàu xe cần dựa trên nhiều yếu tố, bao gồm:

• Độ tuổi: Trẻ em cần sử dụng thuốc dành riêng cho trẻ em với liều lượng phù hợp.
• Tình trạng sức khỏe: Người có bệnh lý nền cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.
• Thời gian di chuyển: Nếu di chuyển trong thời gian dài, nên chọn loại thuốc có tác dụng kéo dài.
• Mức độ nhạy cảm: Nếu bạn dễ bị say xe, có thể cần sử dụng liều cao hơn hoặc kết hợp nhiều loại thuốc.

3.2. Thời điểm uống thuốc

Hầu hết các loại thuốc chống say xe cần được uống trước khi khởi hành từ 30 phút đến 1 giờ để thuốc có thời gian ngấm vào cơ thể và phát huy tác dụng. Riêng Scopolamine dạng miếng dán cần dán trước 4 giờ.

3.3. Lưu ý khi sử dụng

Trước khi sử dụng các loại thuốc trị say tàu xe

• Đọc kỹ hướng dẫn sử dụng: Luôn đọc kỹ hướng dẫn sử dụng trước khi dùng thuốc.
• Tuân thủ liều lượng: Không tự ý tăng liều hoặc uống quá liều quy định.
• Tác dụng phụ: Chú ý đến các tác dụng phụ có thể xảy ra và báo ngay cho bác sĩ nếu có bất thường.
• Tương tác thuốc: Thông báo cho bác sĩ hoặc dược sĩ về các loại thuốc bạn đang sử dụng để tránh tương tác thuốc.
• Không dùng cho người lái xe: Thuốc chống say xe thường gây buồn ngủ, không nên sử dụng cho người lái xe hoặc vận hành máy móc.

4. Biện pháp phòng ngừa say xe không dùng thuốc

Ngoài việc sử dụng thuốc, bạn có thể áp dụng một số biện pháp sau để phòng ngừa say xe:

4.1. Trước khi đi xe

• Ăn uống: Nên ăn nhẹ trước khi đi xe, tránh ăn quá no hoặc để bụng đói. Ưu tiên các loại thức ăn dễ tiêu hóa như bánh mì, trái cây.
• Nghỉ ngơi: Ngủ đủ giấc trước khi đi xe để cơ thể được thư giãn, giảm căng thẳng.
• Vị trí ngồi: Chọn vị trí ngồi ổn định, ít rung lắc, nhìn thẳng về phía trước. Trên ô tô, nên ngồi ở ghế trước; trên tàu thủy, nên ngồi ở giữa tàu; trên máy bay, nên ngồi ở cánh máy bay.
• Tránh các yếu tố kích thích: Tránh đọc sách, sử dụng điện thoại, tiếp xúc với mùi xăng xe, khói thuốc...

4.2. Trong khi đi xe

• Hít thở sâu: Hít thở sâu và chậm giúp thư giãn, giảm căng thẳng, cải thiện tuần hoàn máu.
• Ngậm gừng: Gừng có tác dụng giảm buồn nôn hiệu quả. Bạn có thể ngậm một lát gừng tươi hoặc uống trà gừng.
• Bấm huyệt: Bấm huyệt nội quan (nằm ở mặt trong cánh tay, cách cổ tay khoảng 3 ngón tay) cũng là một phương pháp giảm say xe được nhiều người áp dụng.
• Thư giãn: Nghe nhạc nhẹ, trò chuyện với người đi cùng, hoặc nhắm mắt nghỉ ngơi.

5. Giải đáp thắc mắc thường gặp

5.1. Thuốc say xe có gây buồn ngủ không?

Một số loại thuốc chống say xe, đặc biệt là nhóm kháng histamin, có thể gây buồn ngủ. Đây là tác dụng phụ thường gặp của các thuốc như Dimenhydrinate. Tuy nhiên, cũng có những loại thuốc ít gây buồn ngủ hơn như Meclizine hay Scopolamine dạng miếng dán.

5.2. Bà bầu có sử dụng thuốc say xe được không?

Phụ nữ mang thai cần thận trọng khi sử dụng thuốc chống say xe. Một số loại thuốc có thể ảnh hưởng đến thai nhi. Do đó, bà bầu cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng bất kỳ loại thuốc nào.

5.3. Trẻ em uống thuốc say xe như thế nào?

Trẻ em cần sử dụng thuốc chống say xe dành riêng cho trẻ em với liều lượng phù hợp với độ tuổi và cân nặng. Cha mẹ cần đọc kỹ hướng dẫn sử dụng trước khi cho trẻ uống thuốc và tham khảo ý kiến bác sĩ nếu cần thiết.

5.4. Thuốc say xe mua ở đâu?

Bạn có thể mua thuốc chống trị say xe tại các nhà thuốc tây trên toàn quốc. Nên lựa chọn những nhà thuốc uy tín để đảm bảo chất lượng thuốc.

6. Kết luận

Say tàu xe mang lại cảm giác khó chịu và vấn đề hoàn toàn có thể kiểm soát được. Bằng cách kết hợp sử dụng thuốc chống say xe đúng cách với các biện pháp phòng ngừa, bạn có thể tự tin tận hưởng mọi hành trình mà không lo say xe "làm phiền".